نکات اجرایی تاسیسات ساختمانی شامل چه مواردی می باشد؟ در این مقاله، لیستی از مهمترین نکات تاسیسات ساختمانی را برای طراحان، مهندسان تاسیسات و سازندگان پروژه های عمرانی ارائه کرده ایم. با توجه به این نکات اجرایی تاسیسات ساختمانی، عمر ساختمان افزایش می یابد و مصرف انرژی ساختمان کاهش می یابد. مهم این است که طراحان و سازندگان حرفه ای از این نکات به عنوان یک تبلیغ برای توسعه بازار و ساخت پروژه های با کیفیت بهتر استفاده کنند. توجه به این نکات در طراحی و ساخت پروژه های عمرانی می تواند نشان دهنده تفاوت یک ساختمان لوکس با ساختمان های معمولی باشد. این نکات به شرح زیر است:
فهرست
توضیحات شبکه فاضلاب داخل ساختمان :
– کلیه لوله های فاضلاب و ونت و آب باران از نوع پی وی سی با فشار کار 6 bar می باشد.
– لوله های ونت تا ارتفاع 1.2 متر بالای بام ادامه یافته و بعد از نصب دو زانویی 90 درجه (عصایی شکل) دهانه آن با توری گالوانیزه ریز پوشانده شود.
– حداقل شیب لوله های فاضلاب افقی به قطر 4 اینچ یا کوچکتر برابر 2 درصد و حداقل شیب لوله های بزرگتر از 4 اینچ برابر 1 درصد میباشد.
– کلیه رایزرهای فاضلاب در طبقه آخر به ونت تبدیل شده و از بام خارج میگردند.
– اطراف لوله های فاضلاب داخل کف یا زمین با ماسه بادی عاری از خاکستر و کلوخ نباتی پوشانده شود.
-اندازه دهانه دریچه بازدید روی لوله قایم فاضلاب تا قطر نامی 100 میلیمتر (4 اینچ ) باید برابر قطر نامی لوله باشد . در لوله های با قطر نامی بزرگتر دریچه بازدید دست کم 100 میلیمتر باشد.
– کلیه کفشورهای پشت بام از جنس چدنی با کف خواب چدنی انتخاب شود.
– لوله قایم اب باران برای انتقال آب باران به پایین ممکن است در داخل ساختمان یا در خارج ساختمان به طور آشکار روی دیوار خارجی نصب شود در هر حال لوله کشی آب باران فقط پس از خروج از ساختمان ، با تایید ، ممکن است به لوله فاضلاب خروجی از ساختمان متصل شود و بایستی روی لوله افقی اصلی آب باران سیفون نصب شود .حتی المقدور سعی شود که آب باران به محوطه ، معابر خارج شود.
– جهت آزمایش شبکه فاضلاب ، انتهای باز لوله ها آب بندی شده و از بالاترین نقطه شبکه (انتهای لوله ونت ) آب وارد شبکه نموده و به مدت 12 ساعت تخلیه نشود . با بازدید کلیه اتصالات و همچنین پایین آمدن مقدار آب در لوله بالایی عمل کنترل صورت میگیرد .
– کلیه کفشور ها دارای سیفون می باشند.
– تنهادر زیر علم فاضلاب ماشین لباسشویی سیفون نصب شود.
*** در تست لوله فاضلاب آزمایش با آب باید با فشار 6 متر ستون آب صورت گیرد ***
توضیحات لوله کشی گرمایش :
– جنس لوله های گرمایش از نوع پلیمر با استانداردهای مقررات ملی ساختمان می باشد.
– در نقاطیکه امکان محبوس شدن هوا وجود دارد (لوله سیفون می شود) نصب شیر هواگیری اتوماتیک یا دستی ضروری می باشد.
– هر نوع انشعاب فرعی از اصلی باید در جهت جریان مسیر اب و به صورت فارسیبر اجرا گردد.
– جهت عبور لوله ها از دیوار میبایست به قطر 2 سایز بزرگتر از لوله مربوطه جاسازی شده و لوله ها از داخل آن عبور نماید.
– سیتم لوله کشی بعد از اجرا و قبل از رنگ و ایزولاسیون بوسیله آب و پمپ دستی تحت فشار 6 اتمسفر به مدت 2 ساعت مورد آزمایش قرار میگیرد.
– ارتفاع نصب پکیج از کف تمام شده 120 cm و قطر دودکش 150mm در نظر گرفته میشود.
– کلیه رادیاتورها ازنوع آلومینیمی پیشنهاد می گردد.
– شیر تنظیم اب رادیاتور از نوع دوبل رگلاژ کرومه و رانوی برگشت آن از نوع قفلی کرومه و شیر هواگیری آنها از نوع کرومه به قطر 8/1 اینچ می باشند..
نکاتی در طراحی شبکه گرمایش :
– دمای آب شبکه شهری 60 درجه فارنهایت و دمای آب گرم مصرفی 140 در جه فارنهایت در نظر گرفته می شود.
– بار حرارتی مورد نیاز ساختمان که ناشی از تلفات حرارتی از دیوارهای خارجی و داخلی ، درها ، پنجره ها ، کف و سقف ، تلفات حرارتی ناشی از نفوذ هوا و بار حرارتی آب گرم مصرفی میباشد محاسبه میگردد.
– بر اساس بار حرارتی هر فضا نوع و تعداد پره های رادیاتور محاسبه میگردد.
– طراحی سیستم لوله کشی به رادیاتورها بر اساس سیستم برگشت نوع مستقیم می باشد و بنابراین سایز تمامی لوله های رفت و برگشت یکسان می باشد.
– سایز تمامی لوله های ورودی و خروجی رادیاتورها برابر 2/1 اینچ در نظر گرفته می شود.
– محدوده سرعت مناسب 4-2 فوت بر ثانیه در نظر گرفته می شود.
– بدلیل محدودیتهای مکانی میتوان از تعداد پره های یک رادیاتور کاسته و به رادیاتور دیگری در همان فضای مشخص اضافه نمود .نرخ افت فشار مناسب برای سیستم لوله کشی mili inches/ft 300 در نظر گرفته می شود – قطر لوله ها با معلوم بودن بار حرارتی که آن لوله بایستی حمل کند و مقدار افت فشار مجاز در لوله و با استفاده از نمودار مربوطه و در نظر گرفتن سرعت مجاز بدست می آید.
– محاسبات لوله ها بر اساس لوله فولادی نسبتاً ناصاف انجام گرفته است که بهتر است از سایز معادل در لوله های سه لایه یا پنج لایه نیو پایپ استفاده شود.
– دمای خارج ساختمان 10- درجه سانتیگراد، دمای داخل ساختمان 24 در جه سانتیگراد، دمای فضاهای تهویه نشده همانند راه پله و پارکینگ صفر درجه سانتیگراد در نظر گرفته می شود.
– ضریب تصحیح چگالی هوا (k) برابر 0.92 در نظر گرفته می شود.
توضیحات شبکه آبرسانی داخل ساختمان :
– جنس لوله های آبرسانی از نوع لوله های پلی اتیلن مطابق با استاندارد های مقررات ملی ساختمان می باشد.
– جهت سهولت در امر تعمیرات در محل های مناسب مهره ماسوره نصب گردد.
– سیتم لوله کشی بعد از اجرا و قبل از رنگ و ایزولاسیون بوسیله آب و پمپ دستی تحت فشار 9 اتمسفر به مدت 2 ساعت مورد آزمایش قرار میگیرد.
– شیر آب سرد مصرفی روی لوازم بهداشتی باید سمت راست قرار گیرد و با علامت آبی مشخص شود . شیر اب گرم مصرفی باید سمت چپ قرار گیرد و با علامت قرمز مشخص شود.
– در محل های ورود آب سرد مصرفی به هر طبقه شیر فلکه های قطع و وصل پیش بینی شود.
– اتصال مستقیم بین شبکه لوله کشی توزیع آب آشامیدنی و شبکه توزیع آب غیر آشامیدنی در داخل ساختمان یا ملک مجاز نیست.
– اتصال مستقیم بین شبکه لوله کشی آب سرد مصرفی و شبکه لوله کشی آب گرم مصرفی مجاز نیست.
– در پایین ترین قسمت هر رایزر آب مصرفی و حرارتی شیرهای قطع وصل با امکان دسترسی مناسب تعبیه شود.
– فاصله بستها و نگهدارندها حداکثر 8 فوت می باشد.
– در ورودی هر واحد نصب یک شیر فلکه دروازه ای و و بعد از آن یک عدد شیر یک طرفه الزامی است . در ورودی به هر واحد شیر فرعی قطع جریان نصب گردد.
– با توجه به فشار شبکه و در نظر گرفتن میزان افت فشار مجاز ناشی از افت در کنتور و ارتفاع بالاترین مصرف کننده و دورترین نقطه مصرف و افت در لوله ها و اتصالاتو با در نظر گرفتن حداقل فشار لازم برای مصرف کننده ، در صورتیکه فشار آب شبکه از حد مجاز کمتر باشد از یک پمپ و یک منبع ذخیره برای تامین فشار آب استفاده شود.
– محاسبات لوله ها بر اساس لوله فولادی نسبتاً ناصاف انجام گرفته است که بهتر است از سایز معادل در لوله های سه لایه یا پنج لایه نیو پایپ استفاده شود.
– تمامی رایزرها (لوله های عمودی بالا رونده ) بایستی در داخل داکت اجرا گردند و داکتها بایستی دارای تهویه لازم باشند .سرعت آب در محاسبات 5 که متوسط سرعت آب در لوله کشی آب شهر می باشد در نظر گرفته می شود.
نکات ضروری در اجرای تاسیات ساختمان
لوله کشی آب مصرفی
1. استفاده از مصالح و لوله های استاندارد و دارای گواهی مرکز تحقیقات ساختمان و گواهی بهداشت معتبر در لوله کشی آب بهداشتی و گرمایشی الزامی است.( استفاده از لوله های تک لایه و نیز لوله های پنج لایه PERT-AL-PERTو PE-AL-PE در لوله کشی آب گرمایشی مجاز نمی باشند)
2. با توجه به تراز یخ بندان 80cm در مشهد، لوله ها در عمق مناسبی از کف پیلوت دفن گردند.
3. ترنچ گذاری جهت جلوگیری از آسیب دیدن لوله ها در کف پیلوت به درستی انجام گردد.
4. عایق بندی لوله های در معرض یخ زدگی در پیلوت انجام گردد.
5. سطح لوله آبرسانی در سراسر مسیر حداقل 30cm بالاتر از سطح روی لوله های فاضلاب باشد.
6. برای ساختمانهای بیشتر از سه طبقه از پمپ و منبع ذخیره آب استفاده شود.
7. بوستر پمپ هر واحد پس از منبع ذخیره نصب گردد.
8. شیر قطع اصلی روی لوله ورودی آب به هر واحد یا ورودی کلکتور هر واحد نصب گردد.
9. لوله های آب بهداشتی و گرمایشی هر طبقه در همان طبقه اجرا گردد و عبور لوله ها از واحد دیگر و یا فضای مشاع مجاز نمی باشد.
10. لوله کشی آب مربوط به طبقه اول در سقف پیلوت که از قسمتهای مشاء ساختمان است مجاز نمی باشد.
11. در کف تر(زیر عایق رطوبتی) لوله گذاری و دفن اتصالات انجام نشود.(لوله گذاری لوله های پنج لایه بدون اتصالات در کف تر مجاز می باشند.)
12. دسترسی تعمیراتی شیرها مناسب باشند و شیر آلات با مصالح ساختمانی پوشیده نگردند.
13. حرکت لوله های پلیمری روی دیوار از کنج ها انجام شود .(حرکت افقی روی دیوار بدلیل احتمال سوراخکاری دیوارها مجاز نمی باشد.)
14. در عبور لوله ها از دیوارها غلاف گذاری انجام گردد.
15. کلیه تغییر مسیرهای لوله های تک لایه توسط اتصالات انجام گردد.
16. کلیه لوله های سیستم گرمایشی عایقکاری گردند.
لوله کشی فاضلاب
1. از مصالح و لوله های استاندارد و دارای گواهی مرکز تحقیقات ساختمان در لوله کشی فاضلاب استفاده گردد.
2. لوله های فاضلاب از نوع فشار قوی(6bar یا 10bar) انتخاب گردند.(فقط برای ونت فاضلاب میتوان از لوله های فشار ضعیف استفاده نمود.)
3. برای هر طرف ساختمان سه رایزر فاضلاب با قطر حداقل 110mm در نظر گرفته شود.(رایزر های توالت، حمام و آشپزخانه مجزا کار شوند.)
4. افقی شدن رایزر های فاضلاب با دو زانویی 45 انجام گردد و از زانویی 90 در مسیر فاضلاب استفاده نشود.
5. برای تمام رایزر های فاضلاب دریچه بازدید در ارتفاع و محل مناسب در نظر گرفته شود.
6. شیب 4-2٪ برای لوله های فاضلاب رعایت گردد.
7. برای هر 10 برابر قطر لوله فاضلاب یک عدد بست ثابت و برای هر طبقه یک بست متحرک نصب گردد.
8. فاضلاب به اگوی شهری یا چاه جذبی مستقل یا سپتیک تانک هدایت گردد.
9. ضوابط و استانداردهای انتقال فاضلاب به اگوی شهری یا چاه جذبی یا سپتیک تانک رعایت گردد.
10. در تمام خطوط فاضلاب(بخصوص توالت) ونت خشک اجرا گردد.
11. برای جلوگیری از مرطوب شدن دهانه ونت، ونت بالاتر از خط 45 از آکس لوله گرفته شود. (ونت از بالا گرفته شود نه از بغل)
12. فاصله اتصال ونت خشک تا لوله حداقل دو برابر قطر لوله باشد.
13. شیب ونت ها به سمت لوله فاضلاب باشد.
14. درپوش گذاری لوله های فاضلاب برای انجام تست فشار و نیز جلوگیری از ریزش مصالح داخل آن انجام گردد.
دودکش ها
1. قطر دودکش شومینه/پکیج/آب گرم کن دیواری 15cm در نظر گرفته شود و نیز دودکش ها به هیچ وجه مشترک کار نشوند.
2. قطر دودکش بخاری/آب گرم کن زمینی 10cm در نظر گرفته شود و نیز دودکش ها به هیچ وجه مشترک کار نشوند.
3. دودکشها در دیوار مشترک یا سقف کاذب حمام یا توالت اجرا نگردند و 5cm تا دیوار مشترک فاصله داشته باشند.
4. دود کش ها با زدن بست کمربندی در محل اتصال هم محور و دودبند گردند و دود کش های ترکدار تعویض گردند.
5. به منظور جلوگیری از گرفتگی، لوله دودکش ها تا 20cm پایین تر از پایین ترین لوله رابط به دودکش قائم امتداد یابند.
6. در سوراخ کردن دودکش ها دقت لازم انجام شود تا مشکل دودکش مشترک سهواً ایجاد نگردد.
7. درصورت عبور دودکش از مجاورت لوله های آب یا فاضلاب فاصله مجاز رعایت شود یا عایقکاری مناسب انجام گردد.
8. در ساختمانهای بلند تر از 5 طبقه از بخاری بعنوان وسیله گرمایشی استفاده نشود. (ساختمانهای بلندتر از 5 طبقه (ارتفاع دودکش بیش از 15 متر) مجاز به استفاده از بخاری بعنوان وسیله گرمایشی نمی باشند.)
9. از لوله های فنری آلومینیومی بجای دودکش های گالوانیزه به هیچ وجه استفاده نگردد.
10. دودکش مستقل به تعداد واحدها برای پکیج / شومینه / بخاری در پشت بام در نظر گرفته شود.
11. ارتفاع 1 متر از کف بام و 60cm از جان پناه (و هر نقطه از ساختمان یا ورودی های هوای ساختمان در شعاع 3 متری)در دودکش ها رعایت گردد.
12. برای تمام دودکش ها کلاهک Hنصب گردد.
13. دودکش ها از خود نوری عبور نداده و به درستی دودبند باشند.
14. برای جلوگیری از برگشت دود از نصب دودکش در مناطق پر فشار نظیر کنج ها اجتناب شود.
15. دودکش های در مجاورت هم بصورت اریب نصب گردند.
16. محدودیت حداکثر ارتفاع قائم 15m و افقی 60cm جهت دودکش ها رعایت گردد.(اگر لوله عایق شود حداکثر ارتفاع قائم تا 30m و افقی تا 3m نیز مجاز است)
17. اگر هواکش ها و دودکش ها در مجاورت کولرند 1.5m از کولر بلندتر باشند.
18. در صورتی که بدلیل بلند بودن ساختمان یا قرار گرفتن لوله در جدار ساختمان احتمال رسیدن بخارات آب به نقطه شبنم وجود داشته باشد جدار خارجی لوله عایق گردد.
19. درخصوص جنس دودکش تمهیدات لازم انجام گردد.
20. دودکش حتی الامکان مستقیم و بدون انحراف تا بالاترین نقطه بام هدایت گردد.
21. درصورت قرار گرفتن دودکش در داکت ساختمانی داکت مذکور از بالا با هوای آزاد در ارتباط باشد.
هواکش ها
1. قطر هواکش هاپس از هماهنگی با مهندس ناظر طرح، انتخاب و اجرا گردد.
2. هواکش هود و سایر هواکش ها بصورت مستقل برای هر واحد بهداشتی در نظر گرفته شود.
3. هواکش ها در محل بام عصایی شده و ارتفاع 2.2m از کف بام رعایت گردد.
لوله کشی آب باران
1. از مصالح و لوله های استاندارد و دارای گواهی مرکز تحقیقات ساختمان در لوله کشی آب باران استفاده گردد.
2. لوله های آب باران از نوع فشار قوی انتخاب گردند.(جهت ساختمانهای مرتفع بهتر است از لوله های فشار قوی 10bar استفاده گردد.)
3. برای هر 225 متر مربع یک رایزر آب باران”4 (110)(در مشهد) در نظر گرفته شود.
4. آب باران به سمت چاه جذبی مستقل هدایت شود.(انتقال به منهول فاضلاب شهری و چاه فاضلاب ساختمان مجاز نیست)
5. برای هر 400 متر یک چاه جذبی آب باران در نظر گرفته شود.
6. جهت تعیین عمق و مشخصات چاه آب باران با مهندس ناظر طرح، هماهنگی بعمل آید.
سیستم گرمایشی
1. نصب پکیج یا آب گرمکن در سرویس حمام یا توالت مجاز نمی باشد.
2. در صورتیکه برای پکیج و آبگرمکن اتاق مخصوص در نظر گرفته شده مجهز به دریچه تامین هوای لازم و هواکش برابر قطر دودکش باشد.
3. نصب شومینه بعنوان تنها وسیله گرمایشی در هال و پذیرایی مجاز نمی باشد.
4. نصب شومینه در اتاق خواب مجاز نمی باشد.
5. در صورت درزبند بودن پنجره ها و وجود شعله گازسوز دریجه تامین هوا از فضای آزاد در نظر گرفته شود.
6. در اتاق خوابهای کوچکتر از 12 متر مربع انشعاب گاز مجاز نمی باشد.
7. در صورت وجود اتاق با متراژ کمتر از 28 متر مکعب و وجود پنجره درزبند دو دریجه تامین هوا با سطح 645 سانتیمتر مربع در بالا وپایین در به سمت فضای مجاور در نظر گرفته شود.
سیستم سرمایشی
1. هوابند شدن کانالهای کولر/ هم محوری در محل اتصال/ زدن بست در محل اتصال انجام گردد.
2. تخلیه کولرهای گازی به محل مناسب و عدم تخلیه مستقیم به فاضلاب رعایت گردد.
3. درصورت اجرای کانال کشی کولر در زیر سقف کاذب عایقکاری کانالها انجام شود.
4. حداقل فاصله 1.5m از لبه جانپناه جهت نصب کولر رعایت شود.
5. موقعیت نصب کانالهای کولر از نظر دسترسی تعمیراتی مناسب باشد.
سایر نکات اجرایی تاسیسات ساختمان
1. بست و تکیه گاه مناسب برای تمام انواع لوله ها پیش بینی گردد.(هر 100 متر 10 الی 15 عدد)
2. ترنچ گذاری جهت جلوگیری از آسیب دیدن لوله ها به درستی انجام شود.
3. برای ساختمانهای بیشتر از سه طبقه آسانسور در نظر گرفته شود.
4. در چاه آسانسور بجز کفشوی آسانسور با سیفون 110 تأسیسات مکانیکی دیگری اجرا نگردد.
5. کف شوی پیلوت حداقل با قطر 90 کار شود.(کف شوی 63 جهت پیلوت و حیاط مجاز نمی باشد.)
6. ضوابط آتش نشانی متناسب با تعداد طبقه رعایت گردد.
7. وضعیت نگهداری لوله ها جهت جلوگیری از آسیب دیدگی آنها مناسب باشد.
8. شیب بندی بام به درستی انجام گردد.
9. دریچه توری جهت کفشوی ها نصب شود.
سخن پایانی
1. پس از اجرای هر مرحله از لوله کشی ها اعم از فاضلاب، آب باران، آبرسانی سرد وگرم و گرمایشی، قبل از پوشش، با حضور مهندس ناظر و برابر دستورالعمل های اجرایی لوله ها بایستی تست گردند.
2. اعلام شروع بکار در هر مرحله از کار توسط مالک به مهندس ناظر الزامی است و درصورت عدم اطلاع رسانی مسئولیتی در قبال هزینه های ناشی از اقدامات اصلاحی و نیز عدم تأیید پایانکار، متوجه مهندس ناظر نخواهد بود.
3. عدم ذکر احتمالی برخی نکات فنی در چک لیست فوق رافع آنها نبوده وکلیه نکات فنی و علمی می بایست در اجرا توسط مجری ذیصلاح رعایت گردد.
